Het laatste weekend in Haydom en ook de laatste fulltime dag in HLH

Vrijdagavond zat een bezoek aan de disco er niet meer in nadat we heerlijk van drankjes hadden genoten bij het kampvuur :P Er was vlees uit Arusha en aan takken hebben we brood gebakken. De after dinner dip sloeg in ... 

Zaterdag vertrokken we om 11.00 naar de watervallen in Dareda. Na ruim 2 uur rijden kwamen we aan bij Dareda Hospital waarachter de watervallen zouden liggen. De woorden 'daktari' en 'Haydom' waren de sleutel tot een uitgebreide rondleiding door het ziekenhuis daar. Wij waren er allemaal stil van: orde, schoon, geen stank, lichte kamers, goed georganiseerd ... Aan de andere kant zagen we in het operatieboek dat er eigenlijk alleen keizersneden gedaan werden en ingewikkeldere casuïstiek werd verwezen naar ... oa Haydom :). We werden zelfs in een van de bevallingskamers geleid waar op dat moment een dame op een bed zat die waarschijnlijk een aantal uren later een nieuw leven op de wereld zou zetten ... Ik zie het al voor me dat je daar ligt en er komen even vier toeristen kijken (want zo zagen we er zeker weten uit). Uiteindelijk zijn er vijf nursing students met ons mee naar de watervallen geklauterd. Tot twee keer toe sloeg ik echt doodsangsten uit: het was zo ongelofelijk glibberig toen we bijna bij de waterval waren ... en rechts van me was een fikse afgrond. Ik was toch een paar keer erg blij met een fikse kneep in m'n bovenarm om me van uitglijden te behoeden of een hand om over stenen heen te klauteren haha. Maar het was het allemaal waard: het was erg mooi toen we eenmaal boven waren. De weg naar beneden ging een stuk vlotter en als lunch hadden we koekjes met sap om 16.00. Op de terugweg met de auto zijn we iets omgereden om in Katesh wat boodschappen te doen om 's avonds pasta met tonijn te kunnen maken. Het plan om die avond naar de disco te gaan, viel in duigen, want er was helemaal niemand. 

Zondag heb ik heerlijk gerelaxt en onder andere zandkoekjes gebakken als 'welkom' voor papa en mama maandagavond :). 's Middags kwamen er twee nieuwe Duitse medisch studenten en was het gedaan met de rust die ik de afgelopen twee weken in m'n huis had. 's Middags hebben we aan hen het dorp laten zien om ook gelijk wat boodschappen in te slaan. 's Avonds hebben we met z'n zevenen gegeten en was er daarna weer traditiegetrouw de movie night. 

Vandaag, de laatste dag fulltime in Haydom Lutheran Hospital, heb ik 's ochtends ward round meegedraaid op Old Ward. Om een van de patiënten moesten we zo lachen: het was een Iraqi (tribe) dame van ongeveer 75 jaar met een massa in haar buik die wij niet 1-2-3 konden duiden. Zij vertelde toen dat het waarschijnlijk een 'hotay' was. Dit is een baby die jaren in je buik kan zitten en geboren kan worden zelfs lang nadat de echtgenoot is overleden. Mooie dekmantel voor overspel zeg ik haha. Na het afronden van de visite ben ik mee geweest met het palliatieve team (gericht op een comfortabel levenseinde) om twee patiënten te bezoeken in een dorp op ruim een uur rijden vanaf Haydom. Er was een arts nodig om een wond te beoordelen, en dat laat ik me geen twee keer zeggen als ik dan mee mag de huizen in! We konden niet weg voordat we eerst een goede kop thee op hadden (1/4 thee, 1/2 melk, 1/4 suiker) en ja, ik ben gezwicht, ik heb makante op. En guess what: deze bonenmix was eigenlijk hardstikke lekker. Ik durfde er wel maar 3 handjes van te nemen, want iedereen die met een darmafsluiting in het ziekenhuis wordt opgenomen heeft meestal makante gegeten :). De eerste dame - ongeveer 70 jaar - had een tumor in haar linker borst die dusdanig groot was dat ze een zelfgemaakte BH van een khanga droeg om die borst enigszins te ondersteunen (red: ze dragen hier geen BH's). Toen deze khanga eraf ging, was ik weer ontzettend verbaasd. De tepel was geheel weg en ik keek zo de borst in ... Het was 6 maanden geleden gestart ... De dame in kwestie werd verzorgd door haar twee schoondochters die elke dag een gel met pijnstillers en lokale kruiden in de wond stopten. Nadat Selina, de dame van het palliatieve team, de wond met lauw water (uit een vieze emmer) en zeep (dat onder het stof zat) had schoongespoeld, zag je pas goed hoe groot de schade was. Initieel dacht ik: steriliteit? Maar na enige tijd observeren, begon ik te begrijpen dat dit het meest optimale was wat er geboden kon worden aangezien de dame pertinent niet naar het ziekenhuis wilde. En om eerlijk te zijn, kon ik haar niet geheel ongelijk geven want er viel niets meer te redden. In haar oksel voelde ik grote lymfeklieren (waarschijnlijk uitzaaiingen) en ook in haar rechter borst voelde ik kleine tumoren zitten. Het team liet wat handschoenen achter ter verzorging van de wond, maar Selina legde mij uit dat ze die waarschijnlijk niet gebruiken omdat ze al een hele tijd met hun handen haar wond verzorgen. Respect. Na 10 minuten rijden kwamen we bij de tweede dame aan van ongeveer 65 jaar, die een fors defect had ter plaatse van waar ooit haar neus had gezeten. Het was drie jaar geleden begonnen met een klein plekje op haar neus. Haar theorie was dat zij 15 jaar geleden iets kwaadaardigs in haar long had gehad waarvoor zij met pillen en injecties destijds behandeld was, maar dat nu via haar neus naar buiten was gekomen. Ze droeg een blauw netje om haar gezicht iets te verdoezelen, maar ook om de vliegen niet in de wond te laten komen. Best inventief! Deze dame wilde ook perse niet naar het ziekenhuis en had een spray om de pijn van de wond te beheersen en gebruikte ook lokale kruiden. Van deze dame kreeg ik over deze kruiden alle uitleg en heb ik ook veel foto's ervan mogen maken, zoiets maak ik nooit meer mee denk ik. Zij woonde in een traditioneel Iraqi (tribe) huis gemaakt van klei en hout met muurtjes ter onderverdeling, waarbij mij meteen aan de binnenzijde een mooie muurschildering opviel. Selina vertelde mij dat dit gedaan wordt als je trouwt, wat een gave traditie. Op een gegeven moment werden we het huisje uitgerookt ... er moest gekookt worden :). Maar we mochten niet weg voordat Selina een stuk uit de Iraqi bijbel had voorgelezen en we met z'n allen gebeden hadden en elkaars handen geschud hadden. Wat een belevenis. Het is zoiets bijzonders om mee te maken dat je zo in iemands leven hier wordt toegelaten. Bij terugkomst om 15.30 was ik wel ernstig toe aan lunch :). De Eerste Hulp was erg rustig, dus dan maar wat opruimen en mailen voordat papa en mama straks aankomen in Haydom. Zo leuk, maar ook heel gek tegelijkertijd, dat zij de komende vier dagen kunnen zien waar ik de afgelopen weken gewoond heb!